“Mijn collega’s vinden werkgeluk maar werkgelul!” Dit zijn niet mijn woorden, maar van een projectleider die verantwoordelijk is voor werkgeluk binnen haar organisatie. Ze vertelde dat haar collega’s geen behoefte lijken te hebben aan cursussen of coaching in het kader van werkgeluk. Ze vinden het woord werkgeluk maar vaag, een beetje zweverig zelfs. Werkgeluk lijkt meer een wens te zijn vanuit de leiding of HR in plaats vanuit de medewerkers zelf. Die medewerkers willen gewoon met plezier hun werk doen en minder ploeteren. Dus ik snap eigenlijk wel dat zij werkgeluk maar werkgelul vinden.

De sportcommentator

Het woord ‘werkgelul’ doet mij echter aan iets anders denken. Namelijk aan al die kletspraat in ons hoofd. Herken jij ook die sportcommentator tijdens de voorbeschouwingen? Die kruipt in je hoofd en vertelt je wat er nog allemaal gedaan moet worden en waarschuwt je alvast over wat er zou kunnen gebeuren als je het niet (goed) doet. Zo lag ik vroeger regelmatig uren ’s nachts wakker, terwijl ik ondertussen in mijn hoofd allerlei scenario’s aan het uitwerken was ter voorbereiding van een meeting of een presentatie. Hoe langer ik wakker lag, hoe dramatischer de scenario’s. Rampscenario’s zelfs. Alsof mijn leven er vanaf hing. Die scenario’s kwamen trouwens nooit precies zo uit als dat ik gevreesd had. Het ging altijd net even wat anders en meestal ook een stuk makkelijker.

Na die meeting of presentatie ging het geouwehoer van mijn sportcommentator trouwens desondanks gewoon nog vrolijk verder hoor. Net zoals ze op Viaplay, ESPN en Studio Sport langer nabeschouwen dan de duur van de meeste sportwedstrijden zelf. Die nabeschouwing in mijn hoofd ging vooral over hoe ik het toch nog net iets beter, sneller of efficiënter had kunnen doen. Van alles werd er geanalyseerd, zogenaamd onder het mom van leren voor de toekomst. Hoe langer het terugblikken duurde, hoe zelfkritischer en negatiever het gelul in mijn hoofd echter werd.

De gedachtentrein

Stel er is nu een bepaalde situatie op je werk. Je hebt vandaag een deadline, je collega heeft zich ziekgemeld of je baas vertelde net dat er in de afgelopen maand te weinig omzet is gedraaid. Die situatie neem je waar via jouw denken. Alsof er een locomotief met het nieuwsbericht komt binnenrijden op jouw hoofdstation. Maar het blijft niet bij alleen maar waarnemen. Razendsnel en volkomen onschuldig geef je een betekenis aan de situatie. Mag het er zijn of moet het anders? Wat betekent dit nu voor mij? Vervolgens komen er dan volautomatisch meerdere treinwagonnetjes achteraan. Dat zijn vaak wagonladingen vol met oordelen, oorzaken en mogelijk ook meteen al oplossingen. Die gedachtetrein is net een hogesnelheidstrein. Als die eenmaal op stoom is, gaat die trein razendsnel. Hoe langer die gedachtetrein wordt, hoe chaotischer en hoe onrustiger in ons hoofd. Ook dreigt die trein vaak te ontsporen. Voordat je het doorhebt, denk je zelfs al aan ontslag en heb je geen geld meer voor je hypotheek.

Terwijl jij nu deze tekst leest, heb jij ook gedachtetreinen. Alsof er meerdere radiozenders tegelijkertijd aanstaan. Jij leest hier niet alleen deze woorden. Je geeft er ook automatisch en moeiteloos je eigen betekenis aan. Vervolgens ga je misschien wel vergelijken met iets wat je eerder elders hebt gehoord of gelezen. En ben je wellicht ook nog even afgeleid door een voorbijrijdende auto of langslopende collega. Of denk je spontaan aan compleet iets anders. Misschien heb je een oordeel over dit verhaal of mijn schrijfstijl. Voel jij je nu wat moe of somber, dan heb je vast wat negatieve gedachten. Voel jij je nu blij en vrolijk, dan is je oordeel vast een stuk positiever.

Wees gerust. Ik neem je het niet kwalijk dat jij nu oordeelt. Het denken gebeurt immers allemaal volkomen onschuldig. Waarmee ik bedoel dat die gedachten nou eenmaal random voorbijkomen. Niet alleen bij jou en mij. Maar echt bij iedereen. Jij (als een ego) bepaalt zelf echt niet wat je eerstvolgende gedachte is. Die gedachten poppen vanzelf op vanuit het niets. En goed nieuws voor jou: die gaan ook vanzelf weer weg in dat niets. Wel lijk je een keuze te hebben of je in die trein blijft zitten.

Gedachtetreinen kunnen trouwens ook super tof zijn! Bijvoorbeeld als je out of the box wilt brainstormen met je collega’s. Laat die treinen dan juist even heerlijk rijden en ontsporen. Heb je echter last van die gedachtetreinen? Omdat ze gevuld zijn met zorgen, onzekerheden of angsten? Dan is het  behulpzaam om te zien hoe het systeem van onze menselijke ervaring werkt. Want al die wagonnetjes met oordelen, oorzaken en oplossingen helpen je dan natuurlijk niet. Je realiseren dat je in een gedachtetrein zit, is echt al voldoende. Zie het als een liefdevolle waarschuwing dat je de verkeerde kant op aan het rijden bent. Het moment dat jij je dat weer realiseert, ben je weer terug op je station. Van werkgelul naar werkgeluk dus.

“The second you realize it’s thought, it’s gone.
You are back to the now. You are back to happiness.” 

– sydney banks

Wil jij inzicht in jouw gedachtetrein?

In tegenstelling tot wellicht wat andere werkzaamheden op je werk of in je onderneming is inzicht niet te delegeren. Je zult het zelf moeten zien. En dat is iets anders dan verstandelijk begrijpen. Misschien kan dit dagretreat in Breda of voor jouw organisatie of deze training je daarbij helpen?