Werk voelt soms net als een contactsport. We zijn de hele dag in gesprek met collega’s, coachees, klanten, en ga zo maar door. Die gesprekken kunnen knap lastig zijn, zeker als het niet helemaal lekker loopt. Zelfs als je allerlei coachingsopleidingen of communicatiecursussen hebt gevolgd, kan de communicatie soms stroef verlopen. “Hallo, heb jij soms een cursus gevolgd ofzo?” Deep listening kan jou helpen. En niet alleen bij de communicatie op de werkvloer of binnen je bedrijf trouwens. Lees maar.

Wat is deep listening eigenlijk?

Het woord ‘deep listening’ suggereert dat er iets te doen is (luisteren) en dan ook nog op een bepaalde manier (diep). Maar het is geen vaardigheid of luistertechniek. Het gaat verder dan het horen van woorden. Het is eerder een staat van zijn. Een staat van leegte, zoals een blanco pagina. Zonder oordeel. Waardoor je perspectief wordt vergroot en je blik opener.

Het voelt voor mij alsof ik bewust ben van de ruimte tussen de woorden. Zoals er nu ook ruimte is tussen deze woorden die je nu leest. De ruimte in de spaties dus. En hoe bewuster je daarvan wordt, hoe meer ruimte er lijkt te komen. Misschien wel omdat je sneller een punt achter je verhaal in je hoofd zet. De spaties worden dan een enter en misschien wel een witregel met leegte.

Zoals hier.

Nu.

Wat maakt met aandacht luisteren zo moeilijk?

Het enige wat luisteren naar die ruimte (sommigen noemen het de stilte) zo lastig maakt zijn onze gedachten. Veel mensen realiseren zich in het begin niet dat het echt alleen maar gedachten zijn die in de weg staan om echt met aandacht te luisteren. Ons denken lijkt echter elke stilte weer te vullen.

Misschien denk je nu ook wel: maar hoe zit het dan met de geluiden om me heen? Die leiden mij toch ook af? Dat snap ik dat je dat denkt. Maar eigenlijk hebben we geen last van geluidsoverlast, maar van gedachtenoverlast… Ik leg het je uit met een voorbeeld.

De hond van onze buren blaft soms uren achter elkaar, en daar heb ik regelmatig een mening over. Zeker als ik thuis even lekker rustig dacht te kunnen werken. Maar hoe kan ik de blaffende hond ervaren? Omdat er denken in bewustzijn is. Ik kan zelfs denken (en me irriteren) aan de hond als ik helemaal niet thuis ben. Er zijn ook momenten dat de hond blaft, mijn partner het wel hoort (die notabene slechthorend is) en ik – thuis naast hem zittend – het totaal niet hoor. Zonder mijn gedachten kan ik die hond echt niet ervaren. Vandaar dus gedachtenoverlast… 😉

Naar wie of wat luister je eigenlijk?

Het zijn natuurlijk niet alleen dit soort afleidende gedachten die voorbij komen tijdens gesprekken. Bij de tientallen mensen die een dag deep listening volgden, kwamen vooral gedachten met oordelen naar voren. Van oordelen over zichzelf (“Luister ik nu wel goed genoeg? Zit mijn haar eigenlijk wel goed? Ja maar, nu lijk ik ineens niet geïnteresseerd?) tot aan oordelen over het vertelde verhaal of de verteller (“Daar ben ik het niet mee eens. Wat vertelt ze dat onduidelijk zeg. Ooh, wat leuk dat heb ik ook.”).

Als de deelnemers het geen oordelen noemen, dan noemen ze het vaak vergelijken. Dat ze bijvoorbeeld al luisterend stiekem zaten te vergelijken met eerdere verhalen of persoonlijke ervaringen. Als je veel klantgesprekken hebt, herken je daarnaast wellicht ook dat je al luisterend vaak een antwoord aan het formuleren bent. Misschien wel meteen met de oplossing. Ook die hoor ik vaak (en herken ik heel stiekem zelf ook wel…).

Jij vindt je eigen gedachten meestal belangrijker dan je gesprekspartner.

Klinkt nu misschien een beetje direct als ik dit zo schrijf. En ook nog eens vetgedrukt. Maar wees gerust. Ik bedoel het niet persoonlijk. Het gebeurt in alle onschuld hoor dat je denkt. Die gedachten verschijnen nou eenmaal vanuit het niets, waarin ze ook weer verdwijnen.

Net zoals de woorden hier op papier verschijnen op de blanco achtergrond en straks, als jij klaar bent met lezen, volkomen automatisch uit je bewustzijn verdwijnen. Maar je luistert nu vast ook meer naar de woorden in jouw hoofd, dan dat je bewust bent van de lege ruimte achter deze woorden hier op je beeldscherm, toch? 

Bewust zijn van gedachten is al genoeg als opening naar deep listening.

Je hoeft verder niets met al die gedachten te doen. Dus je hoeft er zelfs geen trucje op los te laten. Ik vergelijk het in mijn methodeloze training Minder Ploeteren Meer Plezier vaak met een tickertape op televisie. Je kent het vast wel van sport – en nieuwszenders met onderin een lopende band met andere sportuitslagen, beursstanden en breaking news. Het verschijnt in beeld en verdwijnt ook weer als vanzelf uit beeld. Het herhaalt en repeteert zich regelmatig totdat er – na soms even een stilte – ander nieuws verschijnt. Net zoals dat bij jou vast ook regelmatig in je hoofd gebeurt. Je kunt naar de tickertape kijken, maar dan mis je het hoofdprogramma. Dan mis je wat daadwerkelijk in het NU gezien en/of gehoord mag worden. Je hoeft je dus alleen maar bewust te zijn van die gedachten en je bent er al.

Diep luisteren is iets anders dan actief luisteren.

Het gevaar van bewust zijn van je gedachten is wel dat je ineens heel actief gaat zitten luisteren naar woorden. Dat is echter geen deep listening, maar meer actief luisteren; een luistertechniek, waarbij er iets actiefs, bijna krampachtig zelfs, door jou gedaan of bereikt moet worden. Je wil dan bijvoorbeeld letterlijk de woorden verstaan. Dat kan trouwens soms super handig zijn hoor, als je bijvoorbeeld een offerte- of websitetekst moet schrijven en je daarin typische uitspraken van je klant wil gebruiken. Al zijn er dan nog steeds klanten die zeggen: “Maar dat bedoelde ik helemaal niet.” Dat gebeurt vaak als je de woorden te letterlijk neemt. Dat zou je kunnen vergelijken met een doorverwijzing om je oor te laten amputeren als je tegen de huisarts zegt dat je oorpijn hebt.

Diep luisteren is dus niet het letterlijk nemen van woorden. Je mag echt een stuk luier zijn. Een deelnemer noemde het lazy listening. “Heerlijk, ik hoef niets te onthouden.”

Luisteren naar de stilte tussen de regen

Jack Pransky vergelijkt deep listening met luisteren naar de stilte tussen de regen. Mooi he? Als je echt alleen daarnaar luistert, is er namelijk niets aan de hand. Dan is er alleen maar stilte. Totdat je er een betekenis aan geeft. (“Regent het nu al weer? O nee, ik ben een paraplu vergeten. Ik haat regen”) In die stilte tussen de regendruppels kun je wegvallen in een vorm van serene rust en ruimte. In verbinding.

Waarom zou je eigenlijk voorbij de woorden willen luisteren?

Er is nog iets wat ik ontzettend boeiend vind aan deep listening. Ik schreef al eerder dat het geen vaardigheid is; het is een staat van zijn. Een staat van stilte, die je herinnert aan wat we in de 3 principes ‘Universal Mind’ noemen, oftewel de universele levensenergie. Aan de oneindige intelligentie die achter het leven schuilgaat. Die veel slimmer is dan jouw persoonlijke brein kan bevatten. 

Wanneer je écht (lekker lui) luistert, gebeuren er wonderlijke dingen. Deze intelligentie fluistert ons woorden in die we zelf nooit hadden kunnen bedenken. En vaak gebeurt dit niet eens bij ons, de coach, leidinggevende of verkoper, maar juist bij de gesprekspartner. Die wijsheid zit namelijk in iedereen, ook als je je daar niet bewust van bent. Deep listening brengt mensen bij wat ze mogen horen. Het fungeert als een gids die naar die innerlijke wijsheid leidt.

Simpelweg aanwezig zijn

Neem bijvoorbeeld een recent gesprek dat ik had met een coachee die zich zorgen maakte over haar financiën. Ondanks dat ze genoeg geld op haar rekening had staan en ze werk had, bleef ze piekeren of ze in de toekomst wel voldoende zou hebben. Ze lag er zelfs nachten van wakker. Totdat er plotseling tijdens het gesprek – out of the blue – een inzicht bij haar opkwam dat al haar zorgen ongegrond waren. Het was ineens heel helder voor haar. Haar zorgen smolten weg als sneeuw voor de zon. Door haar eigen inzichten. Vanuit haar eigen innerlijke wijsheid. 

Dit brengt mij bij het unieke van coaching vanuit de drie principes. Een facilitator, mentor of coach (welk naam je het beestje maar wil geven) binnen dit paradigma geeft je geen adviezen of tips en schrijft je niets voor. In plaats daarvan leiden ze je – soms dus via deep listening – terug naar de bron van jouw ervaring, En het zal je niet verbazen, die ligt dus voorbij de woorden.

Lijkt deep listening jou nu wel wat? Ik faciliteer samen met Loes Huijer regelmatig dagen deep listening voor open inschrijvers. Deze dag is uiteraard ook mogelijk binnen jouw organisatie als je de communicatie en samenwerking in jouw team wil verbeteren of betere gesprekken wil voeren met klanten.